منشاء جشن های سال نو
در مورد منشاء جشن های سال نو بحث های مختلفی وجود دارد. هر ساله در تاریخ اول ژانویه، بسیاری از کشورهای جهان آغاز سال نو را جشن می گیرند. با این وجود هیچ چیز جدیدی در مورد سال نو وجود ندارد. در حقیقت منشاء جشن ها و مراسم در ارتباط با آغاز سال نو به هزاران سال قبل با می گردد. در حالی که بسیاری از مراسم و جشن های سال نو فرصتی برای خوشگذرانی و شادی به حساب می آیند، از سوی دیگر بسیاری از این جشن های سال نو به کارهای کشاورزی و یا رویدادهای ستارشناسی مرتبط هستند.
به عنوان مثال در مصر باستان طغیان های سالانه رود نیل همزمان با مشاهده ستاره شباهنگ (Sirius) بود. فنیقی ها و پارسیان (ایرانیان باستان) سال جدید را با اعتدالین بهاری آغاز می کردند. یونانیان نیز جشن خود را در زمستان و همزمان با انقلابین زمستانی برگزار می کردند. در عین حال، روز اول سال نو چینی همزمان با دومین ماه بعد از انقلابین زمستانی بوده است.
جشن آکیتو در بابل باستان
در ارتباط با منشاء جشن های سال نو، گفته می شود که نخستین جشن ثبت شده در تاریخ، حدود 4000 سال قبل در بابل باستان برگزار می شد. این جشن عمیقاً با دین و اساطیر در هم تنیده شده بود. برای بابلیان باستان این روز برابر با اولین ماه پس از اعتدال بهاری (آخرین روز ماه مارس معادل 12 فروردین و همزمان با برابری طول روز و شب) بود. این رویداد برای بابلیان باستان نشانگر شروع سال جدید و تولد دوباره طبیعت به حساب می آمد.
بابلیان باستان برای جشن های سال نو یک مراسم بزرگ مذهبی به نام آکیتو (Akitu) طی 11 روز برگزار می کردند. نام آکیتو برگرفته از واژه سومری به معنی آبجو تولید شده در بهار است. بابلیان باستان طی این 11 روز مراسم مختلفی برگزار می کردند. در طول جشن آکیتو تندیس های خدایان در خیابان های شهر گردانده می شد. این مناسک به منظور نمایش پیروزی بابلیان بر آشفتگی ها بود. بابلیان معتقد بودند که از طریق این مناسک جهان توسط خدایان پاک شده و برای بازگشت بهار و سال نو آماده می شود.
سال نو در بابل باستان به عنوان حرکتی سیاسی
مراسم آکیتو علاوه بر نمادی از منشاء جشن های سال نو، مراسمی با هدف سیاسی بود. در مراسم آکیتو پیروزی مردوک (خدای آسمان بابلیان) بر تیامات (الهه شرور دریا) را نشان می داد. این رویداد همزمان با تاجگذاری پادشاه جدید و یا تمدید حکم الهی پادشاه زمان بود. یکی از جنبه های جالب آکیتو بردباری پادشاه در برابر توهین از جانب خدایان بابل بود. در این رسم عجیب پادشاه بدون لباس های فاخر شاهانه در مقابل خدای مردوک به صورت خود سیلی زده و گریه می کرد. اشک های پادشاه در این مراسم نشانه ی رضایت مردوک به حساب می آمد و همین امر موجب افزایش مشروعیت حکومت پادشاه به حساب می آمد.
جشن ژانوس در روم باستان
منشاء جشن های سال نو در روم باستان همزمان با اعتدالین بهاری بود. تقویم اولیه رومی شامل 10 ماه و 304 روز بود که هر سال جدید از اعتدالین بهاری شروع می شد. گفته می شود که تقویم رومی توسط رومولوس (بنیانگذار روم) در قرن هشتم قبل از میلاد ایجاد شده است. با این حال طی قرن ها تقویم رومی با تقویم طبیعت ناهماهنگ شد. از این رو در سال 46 قبل از میلاد امپراتور جولیوس سزار با مشورت ستاره شناسان و ریاضیدانان اقدام به حل این مشکل نمود.
جولیوس سزار تقویم جولیِن را که بر اساس وضعیت خورشید بود معرفی نمود. تقویم میلادی که امروزه در بسیاری از کشور های جهان مورد استفاده قرار می گیرد نوع مدرن تقویم جولیِن به شمار می آید. سزار به عنوان بخشی از اصلاحات خود اول ماه ژانویه را به افتخار نام خود اول سال نامید. نطق او در مورد آغاز این بدین شرح است:
ژانوس، خدای تغییرات و آغاز روم، دو چهره دارد که با آنها می تواند به گذشته و آینده بنگرد.
سنت های مراسم ژانوس
این ایده با مفهوم انتقال از یک سال به سال دیگر گره خورده است. رومی ها در اول ژانویه با اهدا قربانی هایی برای ژانوس، تزیین خانه هایشان با شاخه های برگ بو و شرکت در میهمانی های خشن به امید کسب ثروت، سال نو را جشن می گرفتند. این روز به عنوان زمینه سازی برای 12 ماه آینده تلقی می شد. در این روز معمولا دوستان و همسایگان سال خوبی برای یکدیگر آرزو کرده و برای هم هدایایی شامل انجیر و عسل می بردند.
منسوخ شدن اول ژانویه در روم باستان طی قرون وسطی
در اروپا قرون وسطی، جشن های سال نو به دلیل غیر مسیحی بودن مراسم، شِرک قلمداد می شدند. بر این اساس در سال 567 میلادی شورای کلیسای کاتولیک تصمیم به لغو روز اول ژانویه به عنوان سال نو نموده و روزهایی مانند: 25 دسامبر یا 25 مارس را به عنوان جشن میلاد (روز مریم، Lady Day) جایگزین نمود. با این وجود، روز یکم ژانویه به عنوان عید ختنه (Feast of the Circumcision) اهمیت یافت. این روز به تبعیت از سنت پیروان حضرت موسی، 8 روز پس از تولد حضرت عیسی (در 25 دسامبر) روز نامگذاری آن حضرت قلمداد می شد. با این حال بحث های زیادی در مورد تولد حضرت عیسی در 25 دسامبر جاری است.
بازیابی اول ژانویه
در سال 1582 طی اصلاحات اعمال شده توسط پاپ گرگوری هشتم، با دیگر روز اول ژانویه به عنوان منشاء جشن های سال نو میلادی تعیین شد. با وجود پذیرش بی وقفه تقویم میلادی از طرف کشور های تحت فرهنگ کاتولیک، کشور هایی با فرهنگ مسیحیت پروتستانی آن را با تاخیر پذیرفتند. برای مثال انگلیسی ها تقویم اصلاح شده را تا سال 1752 تصویب نکردند. تا آن زمان امپراتوری بریتانیا و مستعمرات آمریکایی آنها، هنوز سال نو را در ماه مارس جشن می گرفتند. جهت سفارش طراحی و صفحه آرایی مجله تماس بگیرید.
